ટીનએજ બાળકો પર જાસૂસી

રેડ રોઝ – દેવેન્દ્ર પટેલ

બાળકો પર નજર રાખવાનાં કેટલાંક જાસૂસી ઉપકરણો

જગન્નાથ રેડ્ડી એક બિઝનેસમેન છે, હૈદરાબાદમાં રહે છે. તેમના ઘરમાં તેઓ જ્યાં તેમનું વોલેટ મૂકતા હતા ત્યાંથી અવારનવાર પૈસા ગુમ થઈ જતા હતા. સહુથી પહેલાં ઘરની નોકરાણી પર શંકા ગઈ. નોકરાણીને કાઢી મૂકવામાં આવી તે પછી પણ પાકીટમાંથી પૈસા ચોરાવા લાગ્યા. જગન્નાથ રેડ્ડીના ધ્યાન પર એક વાત આવી ગઈ કે તેમનો ૨૦ વર્ષનો પુત્ર અચાનક લેવિશ લાઈફસ્ટાઈલ જીવવા લાગ્યો હતો. તે બ્રાન્ડેડ ઘડિયાળ પહેરતો હતો. બ્રાન્ડેડ જૂતાં પહેરવા લાગ્યો હતો. લગભગ રોજ સાંજે બહાર રેસ્ટોરાંમાં જમતો હતો. જગન્નાથ રેડ્ડીને સત્ય શોધવું હતું કે પુત્ર અચાનક આવી વૈભવી જિંદગી કેવી રીતે જીવે છે?

એક દિવસ જગન્નાથ રેડ્ડીએ પોતાના પુત્રને અત્યંત મોંઘો આઈ ફોન હેન્ડસેટ ભેટ આપ્યો. જેની કિંમત રૂપિયા ૪૦,૦૦૦ની હતી. પુત્રને ખબર નહોતી કે એ આઈ ફોનમાં FRX – Pro સોફ્ટવેર નાંખેલું હતું. એ ફોન પર આવતા અને મોકલાતા તમામ ઇ-મેલ તથા વાતચીત થર્ડ આઈ ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરોની ઓફિસમાં રેકર્ડ થતી હતી. આ વ્યવસ્થા એના પિતાએ જ ગોઠવી હતી. એના પિતાએ જ પુત્રની હલચલ પર નજર રાખવા આ ખાતાની જાસૂસી કંપનીને કામ સોંપ્યું હતું. થર્ડ આઈ કંપનીએ જ આઈ ફોનમાં આ સોફ્ટવેર નાખી આપ્યું હતું. પુત્રની વાતચીત અને ટેક્સ્ટ મેસેજીસ ટ્રેક કરવાનો ચાર્જ પણ મહિને રૂપિયા ૪૦,૦૦૦ હતો. થર્ડ આઈ કંપનીએ જગન્નાથ રેડ્ડીને જાણ કરી કે તમારો પુત્ર આઈપીએલ ક્રિકેટ શ્રેણીમાં બેટિંગ કરે છે. તમારા પાકીટમાંથી રોજ મોટી નોટો ઓછી થાય છે તેનું કારણ પણ તમારો જ પુત્ર છે.

પુત્ર દ્વારા કરાતી ચોરીનો કિસ્સો એકમાત્ર રેડ્ડી પરિવારનો નથી. મોટાં અને વિકસિત શહેરોમાં રહેતા ઘણાં પરિવારોમાં આ સમસ્યા છે. હવે જગન્નાથ રેડ્ડીની જેમ ઘણાં પરિવારો તેમનાં સંતાનોની પ્રવૃત્તિ પર નજર રાખવા ય્ઁજી ટ્રેકર્સ તેમનાં સંતાનોના મોબાઇલમાં નંખાવીને એ મોબાઈલ પુત્ર કે પુત્રીને ભેટ આપી રહ્યાં છે. આ એક પ્રકારની મા-બાપ દ્વારા સંતાનો પર કરવામાં આવતી જાસૂસી છે. આવી જીપીએસ સિસ્ટમ મોબાઈલ હેન્ડ સેટમાં નાખી દેવામાં આવે તે પછી તેમનાં સંતાનો ક્યાં છે તેનું લોકેશન પણ તેમનાં માતાપિતા જાણી શકે છે. આવું સોફ્ટવેર સંતાનોની જાણબહાર નાખવામાં આવેલું હોય છે. બગડી જતાં સંતાનો પર નજર રાખવા આવું સોફ્ટવેર હવે જરૂરી પણ છે એમ ઘણાં માતાપિતા માને છે. હૈદરાબાદની ‘થર્ડ આઈ ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો’ નામની ખાનગી ડિટેક્ટિવ કંપની જાસૂસીનાં ઉપકરણો વેચે છે અને મૂંઝાયેલાં મા-બાપને મદદ પણ કરે છે. અત્યાર સુધીમાં હૈદરાબાદમાં જ તેઓ નવ જેટલા પરિવારોને FRX Pro software વેચી ચૂક્યા છે. બાળકોની પ્રવૃત્તિ પર નજર રાખવાનો આ એક જ નવો અભિગમ છે.

બેંગલોરમાં પણ બંજારા એકેડેમી નામની એક આવી જ સંસ્થા ચાલે છે. નવી પેઢીનાં બાળકો માટે સેલફોન, ઇન્સ્ટન્ટ મેસેજિંગ તથા ઇન્ટરનેટની ઘેલછા છે. આ નવાં ઉપકરણોએ પારિવારિક જીવનમાં પણ ઘણી ખલેલ પહોંચાડી છે. બાળકો માતા-પિતા કે ભાઈ-બહેન સાથે વાતો કરવાના બદલે ડિજિટલ ટેકનોલોજીનાં ઉપકરણો સાથે વધુ ને વધુ વ્યસ્ત રહે છે. આઈ ફોન કે આઈપેડ તેનાં ઉદાહરણો છે. એ ના હોય તો ડિજિટલ ઉપકરણો પર ગેઇમ્સ રમ્યા કરે છે. જો તેમની પાસે ફોન ખૂંચવી લેવામાં આવે તો તોફાન કરી દે છે. ડિજિટલ ટેક્નોલોજીનાં ગુલામ બની જતાં બાળકો ખોટા મિત્રો ના બનાવે અને ખોટા માર્ગે ના જાય તે માટે માતા પિતાએ પણ તેમની પર જાસૂસી કરવા ડિજિટલ ટેક્નોલોજીનો સહારો લેવો પડે છે. તમે તમારાં બાળકના આઈ ફોનમાં એક વારFRX Pro Softwere નાખી દો એટલે તમારા બાળકોના મિત્રો કોણ છે અને તેઓ શું મેસેજીસની આપ-લે કરે છે તે જાણી શકો છો.

કોલકાત્તામાં પણ આવી જ એક ડિટેક્ટિવ એજન્સી છે, જેનું નામ ‘ગ્લોબ ડિટેક્ટિવ એજન્સી’ છે. આ એજન્સીના રિજિયોનલ મેનેજર ટી કે. દાસ કહે છે કે ” પોતાનાં સંતાનો પર નજર રાખવાનાં જાસૂસી ઉપકરણો ખરીદવા આવતા લોકો મોટાભાગે અત્યંત સુખી અને સમૃદ્ધ પરિવારોમાંથી આવે છે.શ્રીમંત પરિવારોને તેમનાં બાળકોની સહુથી વધુ ચિંતા છે. આવા પરિવારોને તેમનાં બાળકો પર ભરોસો છે, પરંતુ તેમનાં સંતાનોના મિત્રોને કારણે સહુથી વધુ ચિંતા થાય છે. અંગ્રેજીમાં એક ઉક્તિ છે કે “ you tell me who his friends are and I will tell you what he is.”

મુંબઈમાં આ કરતાં પરિસ્થિતિ સહેજ જુદી છે. મુંબઈમાં ‘સિક્યોરિટી ફર્સ્ટ’ નામની એક કંપની છે જે જાસૂસી ઉપકરણો વેચે છે. મુંબઈમાં સહુથી વધુ વેચાણ સ્પાય કેમેરાઝ અને જીપીએસ ટ્રેકર્સનું છે. ટેબલ પર મૂકવામાં આવતા ટેબલ ક્લોકની અંદર જ કેમેરા હોઈ શકે છે. આ નાનકડું ઘડિયાળ બાળકના રૂમમાં મૂકી દો. અને તે શું કરે છે તે તેમનાં માતાપિતા જાણી શકે છે. આવા ટેબલ ક્લોક કેમેરાની કિંમત રૂપિયા ૮૦૦૦ છે. આવા ટેબલ ક્લોક કેમેરા તમે તમારાં પુત્ર કે પુત્રીના કમ્પ્યુટર ટેબલ પર રાખી શકો છો. કમ્પ્યુટરમાં તે શું કરે છે તે પણ આ જાસૂસી કેમેરા વડે જાણી શકાય છે.

આ અંગે એક ગ્લોબલ સર્વે પણ થયો છે. આ મોજણીનાં તારણો દર્શાવે છે કે “અમે ૧૪થી ૧૭ વર્ષનાં બાળકોનાં ૪૪૦૦ માતા-

પિતાઓ પર મોજણી કરી હતી. આ મોજણી વિશ્વના ૧૧ જેટલા દેશોમાં કરવામાં આવી હતી. તેમાંથી ૪૪ ટકા માતા-પિતાઓએ તેમના સંતાનોનાં ફેસબુક એકાઉન્ટ્સ પર જાસૂસી કરાવી હતી. સહુથી વધુ જાસૂસી અમેરિકન મા બાપો દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

દિલ્હીમાં પણ ‘એક્શન ઇન્ડિયા હોમ પ્રોડક્ટ્સ’ નામની કંપની જાસૂસી ઉપકરણો વેચે છે. તેનાં સીસીટીવી કેમેરાઝ જીપીએસ ટ્રેકર્સ જાસૂસી કેમેરા વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. એક નાનકડું બટન સંતાનના રૂમમાં ક્યાંક ચીપકાવી દો અને તે શું વાતો કરે છે તે તમે બીજા રૂમમાં સાંભળી શકો. આ કંપનીના સાચા લોકોનું કહેવું છે કે હોટલો અને દુકાનો કરતાં હવે ટીન એજ સંતાનોનાં માતા-પિતાઓ વધુ ને વધુ આવાં જાસૂસી સાધન ખરીદવા અમારી પાસે આવે છે. આવાં મા-બાપ કહે છે કે અમારાં સંતાનો રાત્રે ચાર દીવાલોની વચ્ચે અને ઘરની બહાર શું કરે છે તે જાણવામાં અમને રસ છે. આવાં માતા પિતા તેમનાં ટીનએજ સંતાનો પર નજર રાખવા ફોન ટ્રેપ્સ સ્પાય કેમેરાઝ કી-લોગ સોફ્ટવેર ફોર કમ્પ્યુટર્સ વધુ ને વધુ ખરીદે છે. આ સોફ્ટવેરથી માતાપિતા જાણી શકે છે કે તેમનાં સંતાનોએ કમ્પ્યુટર પર કઈ કઈ સાઈટ્સની વિઝિટ કરી.

બજારમાં હવે એવા સ્માર્ટ ફોન એપ્લિકેશન્સ પણ આવ્યાં છે જેના દ્વારા તમે તમારાં સંતાનોનાં લોકેશન્સ, મેસેજીસ તથા ઇ-મેલનું ટ્રેકિંગ પણ કરી શકો. બીજી બાજુ એક વાસ્તવિકતા એ પણ છે કે નવી પેઢીનાં ટેક્નોસેવી – ચાલાક સંતાનો થોડા જ સમયમાં જાણી પણ જાય છે કે તેમના આઈ ફોન કે ફેન્સી ટેબલ ક્લોકમાં કાંઈક શંકાસ્પદ જોગવાઈ પણ છે. એક પિતાએ તેના પુત્રના ફોનમાં જીપીએસ ટ્રેકર નંખાવ્યું હતું. બાળક એ વાત જાણી ગયો હતો. આ ટીનેજ બાળક જ્યારે પણ તેના મિત્રના ઘરે જાય ત્યારે તેનો આઈફોન ઓફ કરી દેતો હતો અથવા ઘેર ભૂલી ગયો છે તેમ બહાનંુ કાઢી ઘેર જ મૂકીને આવતો. ઘણાં ચાલાક ટીનેજ બાળકો ઇન્ટરનેટ પર તેમણે જે જે વેબસાઈટની વિઝિટ કરી હોય તેનો હિસ્ટ્રી ઇરેઝ કરી નાંખતા હોય છે. ઘણી વાર એમ નથી પણ થઈ શકતું ત્યારે માતા-પિતા તેમના ટીનેજ બાળકની સિક્રેટ લાઈફ વિશે જાણી જતાં હોય છે.

ચેન્નાઈમાં અચ્યુત અને અદિતિ શ્રી નિવાસ નામનાં પતિ-પત્ની બેઉ સોફ્ટવેર એન્જિનિયર છે. તેમના માટે મોટામાં મોટું આશ્ચર્ય એ હતું કે તેમની ૧૨ વર્ષની દીકરી અમૃતા તેના ક્લાસમાં ટોપર હતી, અને બીજા જ વર્ષથી તેના ગ્રેડસ ગબડવા માંડયા. તે કદીયે તેની સખીઓને કે દોસ્તોને મળવા બહાર જતી જ નથી, પરંતુ ઘરમાં જ કલાકો સુધી ઇન્ટરનેટ પર સર્ફ કર્યા કરતી હતી. જે કાંઈ ગરબડ હતી તે ઇન્ટરનેટ સાથેના સંબંધમાં જ હતી. અમૃતાનાં માતાપિતાએ પુત્રીના કમ્પ્યુટરમાં સ્નુપિંગ સ્પાય સોફ્ટવેર નંખાવ્યું. એ જાસૂસી સોફ્ટવેરના કારણે ખબર પડી કે ૧૨ વર્ષની અમૃતાને ૪૦ વર્ષની વયનો એક પુરુષ મિત્ર બની ગયો હતો. તેમનો પરિચય ચેટ સાઈટ દ્વારા થયો હતો. ૪૦ વર્ષની વયના પુરુષે ૧૨ વર્ષની અમૃતાને કેટલીયે પોર્નોગ્રાફી વેબસાઈટનાં એડ્રેસ આપ્યાં હતાં. અમૃતા એ વેબસાઈટ્સને જોયા કરતી હતી. અમૃતાને એ વેબસાઈટની બંધાણી થઈ ગઈ હતી. અમૃતાને ઇન્ટરનેટ- એડિક્શનમાંથી બહાર લાવવા પ્રોફેશનલ કાઉન્સેલિંની સહાય આપવામાં આવી હતી.

ચેન્નાઈમાં આવેલી મલાથી ડિટેક્ટિવ એજન્સીએ અમૃતાનાં માતાપિતાએ એ જાસૂસી સોફ્ટવેર પૂરું પાડયું હતું. આ કંપની પાસે ૫૦ જેટલા ડિટેક્ટિવ્ઝની ટીમ છે. તેમને સહુથી વધુ ‘ટીનેજ સંતાનો’ પર નજર રાખવાનું કામ મળે છે.

અલબત્ત, દિલ્હીસ્થિત મનોચિકિત્સક અરુણ બ્રુતા કહે છે કે “કેટલાંક માતાપિતા તેમનાં બાળકોના ભાવિ અંગે વધુ પડતાં ચિંતિત હોઈ ગભરાઈ જઈને બાળકો પર આવી જાસૂસી કરાવે છે. બાળકો ડ્રગ્સ, સેક્સ, શરાબ કે હોમોસેક્સ્યુઆલિટીનાં ચક્કરમાં ફસાઈ જશે તેવી બીકથી કેટલાંક માતાપિતા પોતે જ પેરેનોઈડ (એક પ્રકારની ગ્રંથિ) બની જાય છે. અને તેથી આવાં જાસૂસી ઉપકરણોનો સહારો લે છે. બધાં જ બાળકો ખરાં નથી.”