Devendra Patel

Journalist and Author

ગાંધીજીની વિચારધારાને હું ઇઝરાયેલ લઇ જઇશ

વિશ્વમાં એકમાત્ર ઇઝરાયેલ જ એવો દેશ છે કે જ્યાં મહિલાઓ માટે પણ લશ્કરી તાલીમ અને સેવા ફરજિયાત છે. ૧૯૪૮માં ઇઝરાયેલ આઝાદ થયું તે પહેલાં પણ ઇઝરાયેલની મહિલાઓએ યુદ્ધમાં ભાગ લીધો હતો. ઇઝરાયેલના લશ્કરમાં ૩૪ ટકા સ્ત્રીઓ છે. આ તસ્વીરમાં દેખાતી યુવતી પણ ઇઝરાયેલ એરફોર્સની એક પાઇલોટ છે. ઇઝરાયેલના લશ્કરના અનેક વિભાગોમાં મહિલાઓ મહત્ત્વપૂર્ણ ફરજો બજાવે છે.

યુદ્ધમાં પાઇલટ બનવા માટે યુદ્ધ કરનાર ઇઝરાયેલની એલિસ મિલર કોણ છે?

એનું નામ એલિસ મિલર છે.

એનો સંબંધ ભારતના હિમાલયથી માંડીને છેક ઈઝરાયેલ સુધીનો છે. એલિસ લડાયક છે, પણ સ્ત્રીઓના હક્ક માટે. ઇઝરાયેલ જેવા અત્યાધુનિક દેશમાં પણ સ્ત્રીઓએ તેમના અધિકાર માટે લડવું પડે છે. સામાન્ય રીતે યુદ્ધનું મેદાન પુરુષો મારે છે તેવી માન્યતા છે. પ્રાચીન ગ્રીસ, રોમ, સ્પાર્ટા કે પેલેસ્ટાઇનમાં સ્ત્રીઓ માટે યુદ્ધો થયાં છે પરંતુ સ્ત્રી પોતે સૈનિક બનીને યુદ્ધમાં ઊતરી હોય તેવું એ દેશોમાં પણ બન્યું નથી. જ્યારે ભારતમાં ઝાસીની રાણી લક્ષ્મીબાઇ રણચંડી બનીને યુદ્ધમાં લડયા છે.

વાત છે એલિસની.

ઇઝરાયેલના મહત્ત્વપૂર્ણ શહેર જેરુસલેમમાં યુવક-યુવતીઓ માટે લશ્કરની તાલીમ ફરજિયાત છે. ઇઝરાયેલ લશ્કરમાં સ્ત્રીઓને અમુક હદ સુધી સ્થાન છે. પરંતુ ઇઝરાયેલના હવાઇદળમાં સ્ત્રીઓને સ્થાન નહોતું. ઇઝરાયેલ પાસે વિશ્વના અત્યાધુનિક યુદ્ધ વિમાનો છે. તે વિમાનોનુ સંચાલન અત્યંત જટીલ હોય છે. રાત્રે પણ જોઇ શકતા અને ચોક્કસ લક્ષ્ય પર પ્રહાર કરવાની તાકાત ઇઝરાયેલના વિમાનો પાસે છે. ઇઝરાયેલના એરફોર્સની હવાઇ તાકાત વિશ્વના શ્રેષ્ઠ હવાઇદળો પૈકી અગ્રતાક્રમે છે. આવા હવાઇદળમાં યુવતીઓને ફાઇટર વિમાનના પાઇલટ તરીકે સ્થાન અપાવવા એલિસે લાંબી લડત આપવી પડી છે.

એલિસના આ સંઘર્ષની શરૂઆત આજથી ૨૦ વર્ષ પહેલાં શરૂ થઇ હતી. તાજેતરમાં જ નવી દિલ્હી ખાતે ઇઝરાયેલના ભારત ખાતેના રાજદૂતની કચેરીએ યોજેલા એક ભોજન સમારંભ દરમિયાન એલિસે તેના સંઘર્ષની કથા વર્ણવી હતી. તે કહે છે : “મારી સ્ટોરીનું વર્ણન કરતા હું ગૌરવ અનુભવું છું. ઇઝરાયેલમાં હું બીજા બાળકોની જેમ જ મોટી થઇ હતી. ઇઝરાયેલ સરકારના નિયમ પ્રમાણે દરેક યુવતીએ ઇઝરાયેલના લશ્કરમાં બે વર્ષ અને દરેક યુવકે ચાર વર્ષ સેવાઓ આપવી ફરજિયાત છે. કારણ કે ઇઝરાયેલને પોતાના રક્ષણની જરૂર છે. હું જ્યારે ૧૮ વર્ષની હતી ત્યારે મેં એરોનોટિકલ એન્જિનિયરિંગમાં ભણવાનું નક્કી કર્યું. મારા કેટલાક મિત્રો પાઇલટસ બની ગયા પરંતુ સ્ત્રીઓને એરફોર્સમાં પાઇલટસ તરીકે સ્વીકારવામાં આવતી નહોતી. ઇઝારાયેલની સરકાર એમ માનતી હતી કે સ્ત્રીઓ આ કામ કરી શકે નહીં. હું એરફોર્સમાં પાઇલટ બનવા માંગતી હતી. મેં એરફોર્સના વડાને પત્ર લખી પૂછયું કે સ્ત્રીઓને એરફોર્સના પાઇલટસ તરીકે સ્વીકારવામાં કેમ નથી આવતી?”

એરફોર્સના વડાનો જવાબ આવ્યો : “સ્ત્રીઓ એનિમી લાઇન, ક્રોસ કરી શકે નહીં.”

મેં ઇઝરાયેલની સેનેટના સભ્યોને પત્ર લખ્યો. મંત્રીમંડળના સભ્યોને પણ પત્ર લખ્યો : “સ્ત્રીઓને પુરુષ જેટલા સમાન અધિકાર કેમ આપવામાં આવતા નથી?”

કોઇ જ સંતોષજનક જવાબ ના મળતા મેં ઇઝરાયેલના પ્રેસિડેન્ટ એઝર વાઇઝમેનની મુલાકાત માંગી. તરત જ ઇઝરાયેલના સચિવનો ફોન આવ્યો કે, “પ્રેસિડેન્ટ તમારી સાથે વાત કરવા માંગે છે. પ્રેસીડેન્ટે મારી સાથે વાત કરી પોતાની મર્યાદા જણાવી.

મેં હવે એસોસિયેશન ઓફ સિવિલ રાઇટસનો સહારો લીધો અને પોતાના નામે જ ઇઝરાયેલની સુપ્રીમ કોર્ટમાં ઇઝરાયેલના સંરક્ષણ ખાતા સામે પીઆઇએલ દાખલ કરાવી અને એર ફોર્સમાં સ્ત્રીઓના અધિકારની માંગણી કરી. મે ંકહ્યું “અમે સ્ત્રીઓ પણ યુદ્ધ વિમાનો ઊડાડી યુદ્ધમાં ભાગ લેવા માંગીએ છીએ.”

અને સુપ્રીમ કોર્ટે મારી દલીલો ધ્યાનપૂર્વક સાંભળી ચુકાદો મારી તરફેણમાં આપી દીધો. આ એક શકવર્તી ચુકાદો હતો. ઇઝરાયેલના ઇતિહાસમાં પહેલી જ વાર સ્ત્રીઓને યુદ્ધ સમયે યુદ્ધ વિમાનના પાઇલટસ તરીકે કામગીરી બજાવવાની પરવાનગી મળી ગઇ. યુદ્ધમાં ભાગ લેવા માટેનું મારુ આ યુદ્ધ સ્વયં હવામાં ફાંફા મારવા જેવું હતું. ઇઝરાયેલના એરફોર્સની ચીલાચાલુ પ્રણાલિકા આઉટ ઓફ ડેટ સાબિત થઇ. સ્ત્રીઓની સ્વતંત્રતા અને અધિકાર માટેનો જંગ હું જીતી ગઇ. હું ‘ફ્રીડમ’ શબ્દનો અર્થ સમજું છું. ફ્રીડમ એટલે માત્ર દેશની જ આઝાદી નહીં. જરીપુરાણા ખ્યાલો અને જૂના નિયમોમાંથી પણ સ્વતંત્રતા મળવી તે પણ એક’ફ્રીડમ’ જ છે.

એ પછી એલિસ કહે છે : “હું ભારત કેવી રીતે આવી તે પણ જાણવા જેવું છે. અત્યારે હું ઇઝરાયેલની નાગરિક છું પરંતુ મારો જન્મ દક્ષિણ આફ્રિકામાં થયો હતો. હું ભારતના ગઢવાલ વિસ્તારના એક હિન્દુ યુવક સાથે પરણી છું. ઇઝરાયેલ એરફોર્સમાં જોડાયાના કેટલાક સમય બાદ મેં એક વર્ષનો બ્રેક લીધો હતો. આ એક વર્ષ દરમિયાન મેં આખા વિશ્વનો પ્રવાસ કરવાનું નક્કી કર્યું હતું. આ પ્રવાસ શરૂ કરતાં પહેલાં હું અપરિણીત હતી પરંતુ ભારતના પ્રવાસ દરમિયાન લડાખમાં હું એક ભારતીય યુવાનને મળી. હું તેના પ્રેમમાં પડી ગઇ અને તે પછી ભારતના પણ પ્રેમમાં પડી ગઇ. લગ્ન બાદ હું મારા પતિ સાથે હિમાલયની ખીણના એક નાનકડાં ગામમાં રહેવા લાગી. મારું ગામ અલકનંદા નદીના કિનારે આવેલું છે. અમે સંપૂર્ણ પણે ગ્રામ્ય જીવન જીવીએ છીએ.”

તે કહે છે : “હિમાલયની ખીણોમાં રહેતી સ્ત્રીઓ ખરેખર ખુશનસીબ છે. અહીં સ્ત્રીઓ બધું જ કામ કરે છે. પરિવારની જવાબદારી પણ તેઓ જ સંભાળે છે. જ્યારે પુરુષો પત્તા રમ્યા કરે છે. પુરૂષો જાતજાતની ઉજવણીઓ અને ઉત્સવોમાં વ્યસ્ત રહે છે. હું વધુને વધુ લોકો હિમાલયની ઘાટીમાં જઇને રહે તેવું ઇચ્છું છું.”

ઇઝરાયેલ એ આરબ રાષ્ટ્રોથી ઘેરાયેલો દેશ છે. તેની સરહદો પર કાયમ કોઇને કોઇ સંઘર્ષ થતો જ રહે છે. ઇઝરાયેલ-પેલેસ્ટાઇન પ્રશ્ન અંગે પણ તે કહે છે : “હું જલદી ઇઝરાયેલ પાછી જવાની છું. મને લાગે છે કે મારો દેશ મને બોલાવી રહ્યો છે. ઇઝરાયેલ જઇ હું રાજકારણમાં ઝંપલાવવાની છું. ઇઝરાયેલ અને પેલેસ્ટાઇનની સરહદ પર રહેતા લોકો સેન્ડવીચ થઇ ગયા છે. હવે એક સરહદ નક્કી થવી જોઇએ, જેથી એ લોકો એમના ઘરમાં શાંતિથી રહી શકે અને અમે અમારા ઘરમાં હવે આ સંઘર્ષનો કોઇ કાયમી ઉકેલ આવવો જોઇએ.”

 એલિસ મિલર કહે છે : ” તમે એટલું જ વિચારો કે જે દેશમાં ૧૮ વર્ષની કન્યાને તમારે લશ્કરમાં મોકલવી ફરજિયાત હોય છો તમે સમજી શકો છો કે એ દેશની ભીતરી હાલત કેવા સંઘર્ષથી ભરેલી હશે? આ એક ભયંકર પરિસ્થિતિ છે. પરંતુ ઇઝરાયેલની રાજનીતિને હું નવી દિશા આપવા માગં છું. ભારતથી જતી વખતે હું ગાંધીજીની વિચારધારાને મારી સાથે ઇઝરાયેલ લઇ જઇશ. હું ગાંધીજીની અનુયાયી છું. મને ખાત્રી છે કે, ગાંધી વિચારધારા ઇઝરાયેલમાં જરૂર શાંતિ સ્થાપશે.”

એલિસ તેના વિચારોમાં પ્રામાણિક છે પરંતુ રોજ બોમ્બ ધડાકા કરતા કટ્ટરપંથીઓ ગાંધીજીના અહિંસાના વિચારોને સમજશે ખરા?

(સ્ત્રોત અને સૌજન્ય : ‘ધી પાયોનિયર’)

– દેવેન્દ્ર પટેલ
www.devendrapatel.in

Previous

ભારતનાં મિલિટરી રહસ્યો કોણ ચોરી રહ્યું છે? : OPERATION RED OCTOBER

Next

‘મધર ઇન્ડિયા’નો પુત્ર મધર ઇન્ડિયાના શત્રુનો મિત્ર કેમ?

4 Comments

  1. prakash

    i want more info and contact info also if it is possible about alis miller

  2. Dipesh panchal

    I want more information about alis miller…
    is it possible…..??

  3. Dipesh panchal

    I want more information about alis miller if it is possible………….

  4. manav

    if you are interested in real logic (real god) sent me your email address.

Leave a Reply

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén