દિલ્હીથી પ્રગટ થતા અંગ્રેજી અખબાર “હિન્દુસ્તાન ટાઇમ્સ” એ ‘વેઇક અપ ઇન્ડિયા’ ના ટાઇટલ હેઠળ બળાત્કાર ગુજારતા હેવાનોની હેવાનિયત સામે લોકોને જાગૃત કરવા સુંદર ઝુંબેશ શરૂ કરી છે. આ અખબારમાં પ્રગટ થયેલી ૨૮ વર્ષની એક યુવતીની કથા એના જ શબ્દોમાં :

“૨૦૦૬ના નવા વર્ષની આગલી સાંજ હતી. મારા લગ્ન થયે માત્ર આઠ જ મહિના થયા હતા. હું મારા પતિને બહુ જ ચાહતી હતી. મારા પતિને એક નાનો સરખો બિઝનેસ હતો.

તા.૩૧મી ડિસેમ્બરે હું અને મારા હસબન્ડ ગાઝિયાબાદમાં આવેલા ઇૅૅડીએમ મોલમાં આવેલા થિયેટરના સાંજના શો મા ફિલ્મ જોવા ગયા હતા. અડધી ફિલ્મ પૂરી થઇ હશે અને મારા પતિએ કહ્યું :’ફિલ્મ કંટાળાજનક છે, ચાલો બહાર નીકળી જઇએ.’

એ સાંભળી મારા પતિ ગુસ્સે થઇ ગયા. સીટમાંથી ઊભા થતાં મને કહ્યું : “હું ઘેર જાઉ છું. તું ફિલ્મ પૂરી થાય પછી આવજે.”

અમારુ ઘર મોલની બાજુમા જ હતું. હું થિયેટરમાં પૂરેપૂરી ફિલ્મ જોવા બેસી રહી. મને હતું કે એમનો ગુસ્સો ઉતરી જશે એટલે થોડીવારમાં તેઓ પાછા અંદર આવીને મારી બાજુમાં બેસી જશે પણ તેઓ ના આવ્યા. ફિલ્મ પૂરી થયા બાદ હું બહાર નીકળી. બહાર નીકળી ત્યારે અંધારું થઇ ગયું હતું. હું ઓટોરિક્ષાની રાહ જોવા લાગી. એટલામાં એક મોટરકાર મારી પાસે આવીને ઊભી રહી. હું ઓળખી ગઇ. કારચાલક અમિત હતો. તે મારા પતિનો મિત્ર હતો. ઘણીવાર અમારા ઘેર આવી ચૂક્યો હતો. એણે મને મારા હસબન્ડ વિશે પૂછયું. મેં કહ્યું : “એમને ફિલ્મ ના ગમી એટલે ઘેર જતા રહ્યા છે.”

અમિતે મને લિફટ આપવાની ઓફર કરી. મોડું થઇ ગયું હોઇ હા પાડી. હું અમિતની કારમાં બેઠી. ચાલુ કારે અમિતે મને સોફ્ટ ડ્રીંક્સની ઓફર કરી. મેં તો ના પાડી પણ તેણે ખૂબ દુરાગ્રહ કરી મને એક ગ્લાસમાં સોફ્ટ ડિં્રકસ આપ્યું. કારમાં કેટલીક ખાલી બાટલીઓ પડેલી હતી. થોડી વારમાં મને ઘેન ચડયું. મને ઝાંખુ ઝાંખું દેખાવા લાગ્યું. તે પછી મને યાદ નથી કે એ મને ક્યાં લઇ ગયો. મને એટલું જ યાદ છે કે અમિત મને કારમાંથી બહાર ખેંચીને એક નવા જ બંધાઇ રહેલા બિલ્ડિંગના પગથિયા પર ઢસડી રહ્યો હતો. એણે મને ક્રોંકિટના સરફેસ પર સુવાડી દીધી. હું ચીસો પાડતી રહી. પણ એ મારી પર બળજબરી કરતો રહ્યો. મેં ખૂબ પ્રતિકાર કર્યો પરંતુ તે મારાથી વધુ શક્તિશાળી હતો.

મને યાદ નથી એણે કેટલીવાર મારી પર બળાત્કાર કર્યો. તે પછી તે મને તેની કારમાં ઘસડી ગયો. તે પછી મને એટલું જ યાદ છે કે હું કોઇ અજાણ્યા ઘરમાં હતી. એ ઘરમાં પાંચથી છ જેટલા માણસો પહેલેથી જ મોજુદ હતા. અમિતે એ બધાંને બોલાવી રાખ્યા હોય તેમ મારી રાહ જોતા હતા. તે બધાએ વારાફરતી મારી પર બળાત્કાર કર્યો. હું બેભાન થઇ ગઇ.

મને જ્યારે ભાન આવ્યું ત્યારે જ મને ખબર પડી કે હું ઇડીએમ મોલના પગથિયા પર પડેલી છું. એ લોકો મને અહીં મૂકીને જતા રહ્યા હતા. એ વખતે સવાર થઇ ગઇ હતી. હું બેઠી થઇ. એક ઓટો ભાડે કરી હું ઘેર પહોંચી. મારા પતિ ગુસ્સાથી લાલચોળ હતા. એમણે ત્રાડ પાડીને મને પૂછયું : “આખી રાત ક્યાં હતી?”

હું પણ ગુસ્સે થઇ ગઇ. રડી પડી અને સ્વસ્થ થયા બાદ રાત્રે જે કાંઇ બન્યું તે બધું જ મેં એમને કહી દીધું. તે પછી હું અને મારા હસબન્ડ પોલીસ સ્ટેશને લેખિત ફરિયાદ લઇને ગયા. પોલીસે અમારી ફરિયાદ ફાડી નાંખતાં કહ્યું : “તમે તમારી આબરુ અને નામ શા માટે ખરાબ કરવા માંગો છો?”

અમે પોલીસના વલણ સામે વિરોધ કર્યો. અમે ઘેર પાછા ફર્યા પરંતુ મારા હસબન્ડ એક પત્રકારને ઓળખતા હતા. એક ન્યૂઝ ચેનલે મારી સાથે ઘટેલી ઘટના ચેનલ પર પ્રસારીત કરી મીડિયાનું દબાણ વધતાં પોલીસે અમારી ફરિયાદ લીધી, અને મુખ્ય આરોપી અમિત સામે ગુનો દાખલ કર્યો.

તે પછી નવા દુઃખોનો આરંભ થયો. મારે હવે બીજા ૨૨ વર્ષ સુધી એ યાતનાઓ ભોગવવાની હતી. એ ઘટના પછી મારા પતિનું મારા પ્રત્યેનું વર્તન બદલાઇ ગયું હતું. મારું જીવન નર્કાગાર જેવું બની ગયું. મારા પતિનો જ બિઝનેસ ફ્રેન્ડ મારી પર બળાત્કાર કરશે અને તેના મિત્રોને પણ બોલાવી સામૂહિક બળાત્કાર કરાવશે તેવી કલ્પના પણ કરવી મુશ્કેલ હતી. મારા પતિ દારૂની લતે ચડી ગયા. મારા પતિ મારી પર જાત જાતના વ્યંગ કરી મને જેમ તેમ બોલવા લાગ્યા. પણ હું જાણતી હતી કે તેઓ હજુ મને ચાહતા હતા. હું એ પણ જાણતી હતી કે, તેઓ મને કદીયે ઘરમાંથી બહાર કાઢી નહીં મૂકે. એમણે એવું કદી ના કર્યું. પરંતુ અમારા સગાઓ, પડોશી અને મિત્રોએ અમારું જીવન યાતનાઓથી ભરી દીધું. બધા મારા માટે જેમ તેમ બોલતા રહ્યા. હું જ્યાં પણ જાઉં ત્યાં લોકો મારી સામે જોઇ રહેતા હતા. અંદરોઅંદર ગુપચૂપ વાતો કરતા હતા. એક તબક્કે તો મને જ લાગ્યુ કે જાણે મેં જ કોઇ ગુનો કર્યો છે. એ લોકો એવું જ કહી રહ્યા કે જાણે કે મેં જ મારી પર બળાત્કાર કરવા એ બધાને નિમંત્ર્યા હતા. પડોશીઓ અને મિત્રોના મહેણાં ટોણાંથી અમે ઇસ્ટ દિલ્હી છોડી દીધું અને બીજે રહેવા જતાં રહ્યાં.

એ સમય દરમિયાન હું સગર્ભા બની. હું એક પુત્રની માતા બની. હવે હું મારા પતિના હરિયાણામાં આવેલા નાનકડા ગામમાં રહેવા જતા રહ્યા. અહીં પણ શાંતિ ના મળી. લોકો મારી પર થયેલા બળાત્કારની વાતો કરી મારી પર ટીકાઓ કરતા રહ્યા. દિલ્હી કરતા અહીં તો સહુથી વધુ વાતો થતી રહી. મેં આપઘાત કરવા વિચાર કર્યો પણ મારા નાનકડા પુત્રનો ચહેરો સામે આવી જતાં હું એમ ના કરી શકી. હું મરી જઇશ તો મારા દિકરાની સંભાળ કોણ લેશે? એવા ખ્યાલથી મેં જીવવાનું નક્કી કર્યું. કેટલાક સમય બાદ ફરી હું બીજા એક પુત્રની માતા બની. પરંતુ હું મારા હસબન્ડને નોર્મલ બનાવી ના શકી. તેઓ વધુને વધુ દુઃખી રહેવા લાગ્યા. તેમની વ્યથા ભૂલી જવા તેઓ વધુ ને વધુ દારૂ પીવા લાગ્યા.

આ તરફ હવે અમિત અને તેના સાગરીતો સામેનો કોર્ટ કેસ શરૂ થયો. અમિતને અગાઉ જામીન મળી ગયા હતા. તે બહાર આવ્યો તે પછી અમને વારંવાર ધમકીઓ મોકલ્યા કરતો હતો. એના પરિવાર તરફથી ભારે દબાણ શરૂ થયું. અમિત તરફથી ધમકીના ફોન ચાલુ જ રહ્યા. હવે હું મારા ઘરની બહાર નીકળવાની હિંમત કરી શકતી નહોતી. કેટલાક આરોપીઓના વાલીઓ મારા ઘરે આવ્યાં અને તેમના દિકરાઓનું જીવન બચાવવા અમને વિનવણી કરવા લાગ્યા. કેસ, લાંબો ખેંચાતો રહ્યો. છેવટે એ લોકોના ભારે દબાણને વશ થવું જ પડયું. અમે કોર્ટની બહાર સમાધાન કરવા સંમત થયા. અમને દોઢ લાખ રૂપિયા આપવાનું નક્કી થયું. મારા શીલની કિંમત માટે દોઢ લાખ રૂપિયા!

એ સમાધાનના થોડા સમય બાદ મારા પતિ ગુજરી ગયા. હવે બધોજ આધાર મારા પર જ હતો. મારે મારા પગ પર જ ઊભા રહેવાનું હતું. હા, મારા માટે માથે છાપરૂ હતું. મેં કામ કરવાનું નક્કી કર્યું. મારા પુત્રોને જીવાડવાનો એ એકમાત્ર વિકલ્પ હતો. મારા સગાંઓ અને મારા સાસરિયા તરફથી ભારે વિરોધ છતાં મેં નોકરી શોધી કાઢી અને કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. હવે હું સરકારની એક ઓફિસમાં સુપરવાઇઝર છું. હું કોન્ટ્રાક્ટ પર જોબ કરુ છું. મને જે પૈસા મળે છે તે પૂરતા નથી, પણ હું ચલાવી લઉં છું. હું મારા સંતાનોને જીવાડી શકું છું.

૨૦૦૬ની ……. એ આગલી કાળરાત્રી પછી મેં મારી યાતનાભરી જિંદગીની એક લાંબી સફર તય કરી છે. મને એ વાતનો આનંદ છે કે હવે હું શક્તિશાળી બની છું.હવે કોઇની તાકાત નથી કે મારી સામે આંખ ઉઠાવીને જોઇ શકે. હવે હું કોઇને મારી આંખમાં આંખ મિલાવવા પણ દેતી નથી. મારી પાસે હવે નોકરી છે. મારા દિકરાઓ સ્કૂલે ભણવા જાય છે. મારી પાસે હવે જીવવાનું કારણ છે. મારા પુત્રો મારી આશા છે. હા, કોઇવાર રાત્રે મને બિહામણાં સ્વપ્ના આવે છે પણ ધીમે ધીમે એ દુઃખ હું ભૂલી રહી છું. પણ મારો ક્રોધ હજુ શમ્યો નથી.”

(સૌજન્ય : હિન્દુસ્તાન ટાઇમ્સમાં માનસી દાસગુપ્તા નામના મહિલા પત્રકાર દ્વારા લખાયેલી કથા પર આધારીત. પીડિતાનું નામ તેની ઓળખ છૂપાવવા માટે લખવામાં આવ્યું નથી. તસ્વીર પ્રતીકાત્મક છે.)

ગાંધીજી સાહિત્ય પરિષદની ચૂંટણી હાર્યા.અબ્રાહમ લિંકન અનેક વાર ચૂંટણીઓ હાર્યા.ચર્ચિલને પણ લોકોએ હરાવી દીધા.ઇંદિરા ગાંધી ચૂંટણી હારી ગયાં હતાં.મોરારજી દેસાઇ ચૂંટણી હારી ગયા હતા.

 લોકસભાની ચૂંટણી પૂરી થઈ. પરિણામો પણ આવી ગયાં. નવી સ્થિર સરકારની રચના પણ થઈ. કેટલાંક જીતી ગયા. બહુ બધાં હારી ગયા. ક્યાંક ભારે ઉત્સવ તો ક્યાંક શોકની કાલિમા જોવા મળી. હંમેશાં જીતનારાઓ કરતાં હારનારાઓની સંખ્યા વધારે હોય છે. પરાજિત ઉમેદવારો અને પાર્ટીઓને કળ વળતાં સમય લાગશે. યાદ રહે કે રાજનીતિ એ અનિશ્ચિતતાથી ભરપૂર બાબત છે. રાજનીતિ ક્રૂર પણ છે અને પ્રવાહી પણ છે. હાર-જીતના કોઈ ચોક્કસ નિયમો હોતા નથી. તેની કોઈ પ્રમાણિત રૂલબુક પણ નથી. જેઓ માત્ર ચૂંટણી જ જીતે છે તેઓ જ જીવનનાં તમામ ક્ષેત્રોમાં કામયાબ છે તેવું નથી. જેઓ માત્ર ચૂંટણી જ જીતે છે તેઓ જ ભારતના ભાગ્યવિધાતા બને છે તેવું પણ નથી. ગાંધીજી ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદની પ્રમુખપદની સામાન્ય ચૂંટણી હારી ગયા હતા. તેઓ કદીયે લોકસભાની ચૂંટણી લડયા નહીં છતાં તે ભારતના રાષ્ટ્રપિતા કહેવાયા. ગોપાલકૃષ્ણ ગોખલે, રવીન્દ્રનાથ ટાગોર, દાદાભાઈ નવરોજી કે મોતીલાલ નહેરુ ચૂંટણી લડયા વગર દેશમાં સહુના આદરણીય રહ્યા. ઇંદિરા ગાંધી એક વાર ચૂંટણીમાં પછડાટ ખાધા પછી પણ વડાપ્રધાન બન્યાં હતાં. ચૂંટણીમાં હાર-જીત એ કુદરત અને જીવનની રમતનો એક ભાગ છે. જેઓ જીતે છે તેમણે હારવાની તૈયારી રાખવી જોઈએ અને જેઓ હારે છે તેમણે જીતવાની તૈયારી રાખવી જોઈએ. બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન હિટલર સામે બ્રિટન અને સાથી પક્ષોને જીત અપાવનાર બ્રિટનના વડાપ્રધાન સર વિન્સ્ટન ચર્ચિલને લોકોએ હરાવી દીધા હતા.

પોલિટિકલી ઇનકરેક્ટ છતાં ચૂંટણીમાં હારજીત તો ચાલ્યા કરે છે. અમેરિકાના સન્માનનીય પ્રેસિડેન્ટ અબ્રાહમ લિંકન અનેક વાર ચૂંટણીઓ હાર્યા બાદ અમેરિકાના પ્રેસિડેન્ટ બન્યા હતા. અમેરિકાના હાલના પ્રેસિડેન્ટ બરાક ઓબામા શ્વેત માતાની કૂખે જન્મેલા કાળા પિતાના બાળક હતા. જેને ગોરાઓ કાળો અને કાળાઓ ગોરો સમજતા, જે બન્નેના રોષ અને અવિશ્વાસનું પાત્ર હતો. આજે એ માણસ વ્હાઈટ હાઉસમાં ગયો છે. કાળાઓએ પણ એને પોતાનો માન્યો છે અને ગોરાઓએ પણ. બરાક ઓબામાની ઉમેદવારી દુન્યવી રીતે ‘પોલિટિકલી કરેક્ટ’ નહોતી છતાં માત્ર અમેરિકાએ જ નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વના સમાજે તેમને સ્વીકૃતિ આપી છે.

ઓબામાની સફળતા એમના એટિટયુડ્સમાં છુપાયેલી છે. જે વાત માટે એમને રંજાડવામાં આવ્યા હતા એ જ વાત એમની આઉટસ્ટેન્ડિંગ ગુણવત્તાનો સજ્જડ પુરાવો બની ગઈ છે. એવું નથી કે બરાક ઓબામાએ ભૂલો કરી નથી, પણ દરેક વખતે તેમણે નવી ભૂલો કરી અગાઉની ભૂલોનું પુનરાવર્તન કર્યું નથી. પરાજયથી નિરાશ થવાને બદલે દરેક વખતે તેમની વિજયની ભૂખ વધતી રહી. બહુ ઓછા લોકો જાણે છે કે નાનપણમાં શાળામાં તેમને ‘ઢોલુ’ કહી અન્ય બાળકો ચીડવતાં હતાં. બાલ્યાવસ્થામાં તેઓ દારૂ, સિગારેટ અને ડ્રગ્સના શિકાર બન્યા હતા, પરંતુ યુવાનીમાં હોસ્ટેલમાં રહી અભ્યાસુ બની ગયા અને તે પછી જીવનની ક્ષિતિજો વિસ્તારવા આયોજન કરવા લાગ્યા. ઓબામાના દોસ્તો કહે છેઃ “એમના જેટલું સૂક્ષ્મ આયોજન ભાગ્યે જ કોઈ કરતું હશે. માણસો આળસુ હોતા નથી, પરંતુ તેમની પાસે સર્જનાત્મક સ્વપ્નો હોતાં નથી. માણસો કામચોર હોતા નથી પરંતુ તેમની પાસે કામનું કોઈ પ્રયોજન હોતું નથી. રાજનીતિમાં બીજાં કાર્યો હોતાં નથી, પરંતુ બીજા ક્રમાંકની પોઝિશન હોતી નથી. આવું માનનારા માણસો પાસે વિજય સિવાય બીજું કાંઈ મળતું નથી.”

પ્રેસિડેન્ટ બરાક ઓબામા કહે છેઃ “રાજકારણ એ પૂર્ણ સમયની રમત છે અને અધવચ્ચેથી છોડી શકાય નહીં. તેમાં રહેલી મજા જોતાં રહેવાથી પણ ચાલતું નથી. થોડી તડજોડ પણ કરવી પડે છે, પણ છેવટે તો તમારે મેદાન પર જ પરફોર્મ કરવું પડે છે. એકમાત્ર સાચું છે કે, એ માટે ખેલદિલી અર્થાત્ સ્પોર્ટ્સમેન સ્પિરિટ જોઈએ અને જીતવા માટે સખત વ્યૂહરચના જોઈએ. જીતવા માટે એનાથી વધુ કાંઈ કરવું પડતું નથી.”

ગુલામોના તારણહાર અબ્રાહમ લિંકનની વાત કરી લઈએ. અબ્રાહમ લિંકન ઈલિનોય રાજ્યના ધારાસભ્ય તરીકે આઠ વર્ષના અનુભવ બાદ હવે રાષ્ટ્રીય ભૂમિકા પર ‘કોંગ્રેસ’માં જવા માગતા હતા. ભારતમાં કોંગ્રેસ એ રાજકીય પક્ષનું નામ છે પણ અમેરિકામાં પાર્લમેન્ટને કોંગ્રેસ કહે છે. પક્ષમાં તેમના અનેક મિત્રો હોવા છતાં તેમને કોંગ્રેસ (પાર્લમેન્ટ)માં જવાની ટિકિટ ન મળી. ફરી ટિકિટ માટે તેમણે ચાર વર્ષ રાહ જોવાનું નક્કી કર્યું. છેવટે તા.૧ મે, ૧૮૪૬ના રોજ વિગ પક્ષના સંમેલનમાં તેમને કોંગ્રેસમાં જવા માટે પક્ષના ઉમેદવાર તરીકે ઘોષિત કરવામાં આવ્યા.

એ વખતે લિંકનની સામે પીટર કાર્ટરાઈટ નામનો ડેમોક્રેટિક પક્ષનો ઉમેદવાર ખૂબ જ પ્રભાવશાળી અને આગઝરતાં ધર્મોપદેશક ભાષણો આપનાર મજબૂત ઉમેદવાર હતો. તે ઝનૂની હતો. પીટર કાર્ટરાઈટ લિંકનની વિરુદ્ધ કંઈ કહી શકે તેમ નહોતો તેથી તે બધી જ સભાઓમાં લિંકનને નાસ્તિક કહેતો હતો. અબ્રાહમ લિંકન કોઈ પણ ખ્રિસ્તી સંપ્રદાયના કે ચર્ચના સભ્ય નહોતા. ચૂંટણી દરમિયાન તેમના હરીફે એક પેંતરો રચ્યો. તેમની સામેનો ઉમેદવાર પીટર કાર્ટરાઈટ એક સ્થળે ધાર્મિક પ્રવચન આપવાનો હતો. જાણીબૂઝીને યોજનાના ભાગરૂપે એણે એ સભામાં લિંકનને પણ આવવા આમંત્રણ આપ્યું. મિત્રોએ લિંકનને એ સભામાં ન જવા સલાહ આપી હતી, પરંતુ એ સલાહને અવગણીને લિંકન એ ધાર્મિક સભામાં ગયા. હવે લાગ જોઈને પીટર કાર્ટરાઈટે લિંકનને સાણસામાં લેવા એક યુક્તિ કરી. એણે સભાજનોને સંબોધતાં કહ્યું: ” જેઓ નવું જીવન જીવવા તથા પોતાનું હ્ય્દય ઈશ્વરને સર્મિપત કરવા ઇચ્છતાં હોય તથા જેઓ સ્વર્ગમાં જવા ઇચ્છતા હોય તે બધાં ઊભા થાય.”

લિંકન સિવાયના તમામ સભાજનો ઊભા થઈ ગયા. એ પછી કાર્ટરાઈટે બધાંને બેસી જવા કહી ફરી કહ્યું: “જેઓ નર્કમાં જવા ન ઇચ્છતા હોય તે બધાં ઊભા થાય.” આ વખતે પણ લિંકન સિવાયના બધાં જ સભ્યો એકદમ ઊભા થઈ ગયા.

એ પછી પીટર કાર્ટરાઈટે અબ્રાહમ લિંકનને પૂછયું: “મિ.લિંકન, તમે ક્યાં જવા માગો છો? હું એ પૂછી શકું?”

અબ્રાહમ લિંકને ઊભા થઈ જવાબ આપ્યોઃ “હું ન તો સ્વર્ગમાં જવા માગું છું કે ન તો નર્કમાં, હું કોંગ્રેસ (પાર્લમેન્ટ)માં જવા માગુ છું.”

અબ્રાહમ લિંકનના આ સ્પષ્ટ જવાબની અસર પીટર કાર્ટરાઈટે ધારી હતી કે એ કરતાં ઊલટી થઈ અને મોટા ભાગના સભાજનો લિંકનની તરફેણમાં થઈ ગયા. લિંકનને અનાયાસે જ નવા મતદારો મળી ગયા. મણિશંકર ઐયરે જે રીતે નરેન્દ્ર મોદીને ચાવાળો કહી ફસાવવા કોશિશ કરી અને મોદીને અનાયાસે પણ આ રીતે જ નવા મતદારો મળી ગયા તેમ. ચૂંટણીનું પરિણામ અબ્રાહમ લિંકનની તરફેણમાં આવ્યું!

સહુને જીતવા માગું છું

ચાલો, ફરી બરાક ઓબામા પર આવીએ. ઓબામા ચૂંટણી લડી રહ્યા હતા. તેઓ જે શિકાગો યુનિવર્સિટીમાં ભણ્યા હતા તે રાઈડ પાર્કમાં આવેલી છે. ઓબામા ગોરા અને કાળાઓ વચ્ચે એક સેતુ બનવા માગતા હતા. આ સંદર્ભમાં તેમના એક અધ્યાપકે ઓબામાને સલાહ આપી કે ગોરા-કાળાઓને ભેગા કરવાની મથામણમાં એ બેઉ તારાથી દૂર થઈ જશે. આ રમત ડેન્જરસ છે.

એ વખતે તેમની કોલેજના એક પ્રિન્સિપાલે પૂછયું: “મિ.ઓબામા, તમારી વોટબેન્ક કઈ?”

“હાલ તો આફ્રિકન-અમેરિકન” ઓબામાએ જવાબ આપ્યો.

“તમે આ ગોરા અને કાળાઓને સાથે લાવવા પ્રયત્ન શા માટે કરો છો?”

“કારણ કે મારે ફક્ત ચૂંટણી જ જીતવી નથી.”

“આપણે સહુ કોઈએ જીતવું છે.”

“એટલે એનો અર્થ એ છે કે, વર્ષો સુધી આપણા દેશના લોકોને રોજગાર મળવાનો ન હોય, વર્ષો સુધી લોકોને સારી આરોગ્યની સેવાઓ મળવાની ન હોય, વર્ષો સુધી બાળકોને સારું શિક્ષણ મળવાનું ન હોય, વર્ષો બાદ પણ લોકોનાં ઘરમાં સાદું ફ્રીજ પણ ન હોય તો આપણે મતોનું રાજકારણ કરતા રહેવાનો કોઈ અર્થ નથી.”

અને કોલેજના પ્રિન્સિપાલે કહ્યું: “મિ.ઓબામા, તમારા જેવો યોગ્ય પ્રાધ્યાપક શોધેય નહીં મળે.”

ભારતની લોકસભામાં ચૂંટાયેલા અને નહીં ચૂંટાયેલા તમામ સભ્યો માટે આ પ્રસંગો એક સાંત્વન અને દિશાસૂચન છે. યાદ રહે કે રાજનીતિમાં કોઈ સ્ટાન્ડર્ડ રૂલબુક નથી. પરિણામનો મતલબ ધી એન્ડ નથી.