Devendra Patel

Journalist and Author

Date: August 19, 2013

સાંસદને વર્ષે દહાડે કેટલી સુવિધાઓ મફત મળે છે ?

ગરીબીની વ્યાખ્યા નક્કી કરી રહેલા એ નેતાઓ ખરેખર કેટલા અમીર ને સ્વચ્છ?

દેશના નેતાઓ ભારતની ગરીબીની વ્યાખ્યા નક્કી કરી રહ્યા છે કે ગરીબોની મજાક ઉડાવી રહ્યા છે તે સમજાતું નથી. એક નેતા કહે છે કે, ૧૪ રૂપિયામાં પેટ ભરી શકાય છે. બીજો નેતા કહે છે કે, પાંચ રૂપિયામાં ભોજન મળે છે. ત્રીજો નેતા કહે છે કે, એક રૂપિયામાં પણ પેટ ભરાય તેટલું ખાવાનું મળે છે. લાગે છે કે, આ દેશના રાજકારણીઓ એટલા બધા અમીર થઈ ગયા છે કે, તેમના પગ હવે ધરતી પર જ નથી અને વાસ્તવિકતાની પણ ખબર નથી. એક રૂપિયામાં ભોજન તો શું, પણ પીવાના પાણીની બોટલ પણ મળતી નથી. ભિખારી પણ એક રૂપિયાને સ્વીકારતો નથી. ખરી વાત એ છે કે, દેશના નેતાઓ હવે ફાઈવસ્ટાર કલ્ચરમાં રહેતા હોઈ તેઓ ગરીબીની વ્યાખ્યા, સમજ અને ગરીબોનું દર્દ જ ભૂલી ગયા છે.

સાંસદને વર્ષે દહાડે કેટલી સુવિધાઓ મફત મળે છે ?

ગુનેગારો ચૂંટણી જીતે છે

દેશનું લોકતંત્ર કેવા લોકોના હાથમાં સરકી રહ્યું છે તે આંકડાકીય ભાષામાં જાણવા જેવું છે, ચોંકાવનારું પણ છે. ૨૦૦૪ની ચૂંટણીઓ દરમિયાન લોકસભામાં અને દેશનાં વિવિધ રાજ્યોની વિધાનસભાઓમાં ચૂંટણી લડતાં ઉમેદવારોએ જે એફિડેવિટ્સ રજૂ કરી હતી તેના આધારે થયેલા એક સર્વેક્ષણમાં જણાયું છે કે, ગુનાઈત ભૂતકાળ ધરાવતા વધુ ને વધુ ઉમેદવારો ચૂંટાઈ આવ્યા છે. એસોસિયેશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ એન્ડ નેશનલ ઇલેક્શન વોચે કરેલા અભ્યાસ દરમિયાન જણાયું છે કે, સ્વચ્છ ભૂતકાળ ધરાવતા માત્ર ૧૨ ટકા ઉમેદવારો જ ચૂંટાઈ આવ્યા હતા. જ્યારે ગંભીર ક્રિમિનલ રેકોર્ડ ધરાવતા ૨૩ ટકા લોકો આ ચૂંટણીમાં વિજયી બન્યા હતા. એવી જ રીતે બીજી નોંધપાત્ર ફળશ્રુતિ એ છે કે, ૨૦૦૪ની એ ચૂંટણીમાં કુલ ૬૨,૮૪૭ ઉમેદવારો ઊભા હતા. તેમની મિલકતની સરેરાશ કિંમત રૂ. ૧.૩૭ કરોડ હતી. તે પૈકી જીતેલા ઉમેદવારોની મિલકતોની સરેરાશ વેલ્યૂ રૂ. ૩.૮૩ કરોડ હતી. ક્રિમિનલ આક્ષેપોવાળા કેસો ધરાવતા ઉમેદવારોની સંપત્તિની સરેરાશ વેલ્યૂ રૂ. ૪.૩૦ કરોડ હતી. ખૂન, અપહરણ અને બળાત્કાર જેવા ગંભીર આક્ષેપોનો સામનો કરી રહેલા ઉમેદવારોની સંપત્તિની સરેરાશ વેલ્યૂ રૂ. ૪.૩૮ કરોડ હતી. બધા જ ઉમેદવારો પૈકી ૧૮ ટકા ઉમેદવારો સામે કોઈ ને કોઈ પ્રકારના ક્રિમિનલ કેસો ચાલતા હતા. આઠ ટકા ઉમેદવારો સામે ગંભીર પ્રકારના ક્રિમિનલ કેસો હતા.

દેશના નેતાઓ લોકસભામાં જવા માટે ચૂંટણી દરમિયાન એક મતક્ષેત્ર દીઠ રૂ. પાંચથી દસ કરોડનો ખર્ચ કરીને ચૂંટણી લડતો હોય તેને સ્વાભાવિક રીતે જ ગરીબીની સમજ ના હોય. લોકસભામાં ચૂંટાઈને જતા સાંસદો કેટલા વિશેષાધિકારો અને ફાયદા પ્રાપ્ત કરે છે તે જાણવા જેવું છે. તાજેતરમાં જ એક એક્ટિવિસ્ટે આરટીઆઈ હેઠળ એક સાંસદને શું શું લાભ મળે છે તેની માહિતી માગી હતી. તેમાં આવતા નાણાકીય વર્ષ દરમિયાન તેને વિમાની, રેલવે પ્રવાસ, ટેલિફોનની સુવિધા, પાણી અને વીજળીની કેટલી સુવિધા મળે છે તેની વિસ્તૃત માહિતી તેણે હાંસલ કરી હતી.

વિમાની મુસાફરી

આ માહિતીના આધારે એક સાંસદને વર્ષ દરમિયાન કઈ કઈ સુવિધાઓ મફતમાં પ્રાપ્ત થાય છે તે જાણવા જેવું છે. એક સાંસદ એક વર્ષ દરમિયાન ૩૪ વખત કોઈપણ એક સહાયક વ્યક્તિ સાથે વિમાની મુસાફરી કરી શકે છે. ધારો કે એક વર્ષમાં ૩૪ વાર વિમાની મુસાફરી ના થઈ હોય તો તેનું બેલેન્સ બીજા વર્ષમાં વાપરી શકાય છે. એ જ રીતે સાંસદને આખા દેશમાં રેલવેમાં ફર્સ્ટ ક્લાસ એ.સી. કે એક્ઝિક્યુટિવ ક્લાસમાં ફરવાનો પાસ મળે છે.

ત્રણ ટેલિફોન

દરેક સાંસદને ત્રણ ટેલિફોન જોડાણો મળે છે. એક દિલ્હીમાં નિવાસસ્થાન માટે, એક ઓફિસ માટે અને એક પોતાના વતનમાં- એમ ત્રણ ટેલિફોન જોડાણો મળે છે. દરેક ટેલિફોન પર ૫૦ હજાર ફ્રી કોલ કરી શકે છે. જો એક વર્ષમાં એટલા ફ્રી કોલ્સ વાપરી ના શકાય તો તેનું બેલેન્સ બીજા વર્ષમાં ઉપયોગમાં લઈ શકાય છે. એ જ રીતે કોઈ એક વર્ષમાં નક્કી થયેલા ફ્રી કોલ્સ કરતાં વધુ વપરાય તો બીજા વર્ષના ક્વોટામાં તે એડજસ્ટ કરી શકાય છે. એ રીતે મોબાઈલ ફોનની પણ સુવિધા મળે છે.

પાણી અને વીજળી

દિલ્હીમાં રહેતા પ્રત્યેક સાંસદને પ્રતિવર્ષ ૪૦,૦૦૦ કે.એલ. પાણી વાપરવાની છૂટ છે. તેનો કોઈ ચાર્જ નથી. જે કોઈ સાંસદ ચૂંટાઈને દિલ્હી જાય તેને સરકાર તરફથી નિવાસસ્થાન મળે છે. તેમના દિલ્હી ખાતેના નિવાસસ્થાને પ્રતિવર્ષ ૫૦,૦૦૦ યુનિટ વીજળી મફતમાં વાપરી શકે છે. આટલી વીજળી વર્ષમાં વપરાઈ ના હોય તો તેને બીજા વર્ષમાં કેરી ફોરવર્ડ કરી શકાય છે અને નિયત યુનિટ કરતાં વધુ વીજળી વપરાઈ હોય તો બીજા વર્ષના ક્વોટામાં તેને પણ એડજસ્ટ કરી શકાય છે. દરેક એમ.પી.ને જે ઘર દિલ્હીમાં મળે છે તેના સોફાનું કવર અને કર્ટેન પણ સરકારના ખર્ચે દર ત્રણ મહિને ધોઈ આપવામાં આવે છે. ડયૂરેબલ ફર્નિચર પેટે રૂ. ૬૦,૦૦૦ અને નોન ડયૂરેબલ ફર્નિચર પેટે રૂ. ૧૫,૦૦૦ સરકાર આપે છે.

કાર એલાવન્સ

દિલ્હીની આસપાસ ૩૦૦ કિલોમીટરની રેન્જમાં રહેતા સાંસદોને પ્રતિ કિલોમીટર રૂ. ૧૬ કાર એલાઉન્સ મળે છે. દરેક એમ.પી.ને પ્રતિ માસ રૂ. ૧૫૦૦નું ખર્ચ ઇન્ટરનેટ માટે મળે છે. સંસદમાં હાજરી આપનાર સાંસદને રોજના રૂ. ૨૦૦૦નું એલાઉન્સ મળે છે. એ જ રીતે રૂ. ૪૫,૦૦૦ મતક્ષેત્ર એલાઉન્સ મળે છે. દરેક સાંસદને તેની ઓફિસ ચલાવવાના ખર્ચ પેટે દર મહિને બીજા રૂ. ૪૫,૦૦૦ મળે છે. તેમાં સ્ટેશનરી-ટપાલ ખર્ચ પેટેના રૂ. ૧૫,૦૦૦ તથા સેક્રેટરી કે સહાયક રાખવાના રૂ. ૩૦,૦૦૦નો સમાવેશ થઈ જાય છે.

બોલો છે ને મજા !
આવી જાવ રાજનીતિમાં

આ સિવાય સાંસદોને તેમના મતક્ષેત્રમાં વિકાસકામ માટે ફાળવવા બીજા કરોડોની ગ્રાન્ટ મળે છે. અલબત્ત, એ નાણાં તેમના ગજવામાં જતા નથી, પરંતુ તે નાણાંની ફાળવણીની સત્તા તેમની પાસે હોઈ કેટલાક સાંસદો સામે ભૂતકાળમાં કેટલાક સંશયો પેદા થયેલા છે. એક તરફ દેશમાં ‘ગરીબી’ની વ્યાખ્યા કરવાની ચર્ચા ચાલે છે ત્યારે બીજી બાજુ રાજકારણીઓ માટે રાજનીતિ જ પોતાની ગરીબી દૂર કરવાનું એક સાધન બની ગયું છે. સ્કૂટર પર ફરનારાઓ કોઈ વ્યક્તિ રાજકીય પક્ષમાં જોડાયા બાદ કારમાં ફરવા લાગે છે. પક્ષમાં કોઈ હોદ્દો મળી જાય તો ત્રણ લાખની મોટરમાં ફરવાવાળા ૧૦ લાખની મોટરમાં ફરવા લાગે છે. ત્રણ હજારનો મોબાઈલ વાપરવાવાળા ૨૦ હજારનો સ્માર્ટ ફોન વસાવી દે છે. તે ગામડાંમાંથી આવતો હોય તો વતનમાં તો ઘર ખરું જ,પણ નજીકના શહેરમાં પણ આલિશાન ફ્લેટ કે બંગલો ખરીદી લે છે. બેંકમાં દસ હજારનું પણ બેલેન્સ નહીં ધરાવનારા રાજકારણમાં આવ્યા બાદ કરોડોના આસામી બની જાય છે. ભૂતકાળમાં લોકસભામાં પ્રશ્નો પૂછવાના પણ પૈસા લેવાતા હોવાના આક્ષેપો કેટલાક સાંસદો સામે થયેલા છે. એમાં યે જો કેન્દ્રમાં કે રાજ્યમાં મિનિસ્ટર બની જવાય તો કેટલીકવાર અબજોના માલિક બની જવાય છે. મિનિસ્ટર બની જવાય પછી તેમના પુત્રો, જમાઈઓ, ભત્રીજાઓ અને ભાણિયાઓ પણ કામે લાગી જતા હોય છે. આ કારણસર કેટલાકે દિલ્હીની ખુરશી પણ ગુમાવી છે. દિલ્હીમાં સાંસદોને મળતી સુવિધાઓની યાદી જોયા બાદ મન લલચાતું હોય તો છોડી દો બીજાં કામો અને જોડાઈ જાવ રાજનીતિમાં. ટિકિટ માંગો, ટિકિટ મળી અને જીતી ગયા તો પાસાં પોબાર છે. ૨૦૧૪ની ચૂંટણી હવે નજીકમાં જ છે. અત્યારથી જ સોગઠાં ગોઠવવા માંડો. ગોડફાધરને પકડી લો, પગે લાગો, ચરણ સ્પર્શ કરો. જે કરવું હોય તે કરો,પણ ટિકિટ લઈ આવો, પછી જેવું તમારું નસીબ !

એક નિષ્ફળ યુવા-મુખ્યમંત્રી

રેડ રોઝ – દેવેન્દ્ર પટેલ
અખિલેશ સીએમ પણ સરકાર કોણ ચલાવે છે?

અખિલેશ યાદવ જ્યારે ઉત્તર પ્રદેશના અને દેશના સહુથી યુવાન મુખ્યમંત્રી બન્યા ત્યારે વૃદ્ધ રાજકારણીઓથી ત્રસ્ત દેશે એક તાજગી અનુભવી હતી, પરંતુ હવે એ તાજગી અફસોસમાં બદલાઈ ગઈ છે. તેઓ અત્યાર સુધીમાં આવેલા તેમના તમામ પૂર્વ મુખ્યમંત્રીઓની સરખામણીમાં સહુથી નિમ્ન સ્તરના રાજકારણી પુરવાર થઈ રહ્યા છે. લોકો તેમના બદલે તેમના પિતા મુલાયમસિંહને પાછા લાવવાની માંગણી કરી રહ્યા છે કે જેમણે પણ છેવટે ગુંડારાજનું સરકારીકરણ જ કરી નાંખ્યું હતું. ઘણાં તો અખિલેશ યાદવ કરતાં માયાવતીને વધુ સારાં મુખ્યમંત્રી કહી રહ્યા છે કે જેમણે ભ્રષ્ટાચારનું સરકારીકરણ કરી નાંખ્યું હતું.

એક નિષ્ફળ યુવા-મુખ્યમંત્રી

અખિલેશ યાદવ ઉત્તર પ્રદેશના એક નિષ્ફળ અને વોટબેંક રાજકારણી તરીકે જ છાપ ઊભી કરી રહ્યા છે. ઉત્તર પ્રદેશની ધુરા સંભાળ્યા પછી તેમણે પ્રદેશના વિકાસ માટે યોગ્ય અધિકારીઓની યોગ્ય જગ્યાએ નિમણૂક કરવાના બદલે માત્ર જાતભાત અને કોમવાદના ધોરણે જ નિમણૂકો કરી દીધી છે. પોલીસ અધિકારીઓ અને ઉચ્ચ અમલદારોની નિમણૂકો સ્થાનિક ગુંડાઓના રક્ષણ માટે તેમની માંગણી મુજબ જ કરવામાં આવી હતી. આ વાતનો છેલ્લો દાખલો દુર્ગાશક્તિ નાગપાલનો છે જે એક પ્રામાણિક આઈએએસ અધિકારી હોઈ રેત માફિયાઓએ ૪૧ મિનિટમાં તેમને સસ્પેન્ડ કરાવી દીધા. દુર્ગાશક્તિ નાગપાલને સસ્પેન્ડ કરવાના આવા ઉગ્ર પ્રત્યાઘાત આખા દેશમાં પડશે તેની કલ્પના પણ અખિલેશ યાદવે કરી નહીં હોય.

અખિલેશ યાદવની મોટામાં મોટી ચિંતા તેમની મુસ્લિમ વોટબેંક છે. તેમને ડર છે કે ૨૦૧૪ની ચૂંટણીઓમાં તેમની લઘુમતી વોટબેંક સુશ્રી માયાવતી છીનવી જશે. એ કાલ્પનિક કે વાસ્તવિક ભયના કારણે તેઓ મસ્જિદની દીવાલનો મુદ્દો ઊભો કરી દુર્ગાશક્તિ નાગપાલનું સસ્પેન્શન વાજબી ઠેરવી રહ્યા છે. બીજી બાજુ મુસ્લિમ વકફ બોર્ડ પોતે જ કહે છે કે જે દીવાલ તોડવામાં આવી છે તેમાં દુર્ગાશક્તિ નાગપાલનો કોઈ જ રોલ નથી. વાસ્તવિકતા એ છે કે અખિલેશ યાદવના મુખ્યમંત્રી બન્યા બાદ ઉત્તરપ્રદેશમાં એક ડઝન જેટલા કોમી તોફાનોના બનાવો બન્યા છે, પરંતુ અખિલેશ યાદવે કોઈ જ કડક વહીવટી પગલાં ભર્યાં નથી. તોફાનો માટે જવાબદાર એક પણ નેતાને સજા થઈ નથી. એમ કરવાના બદલે અખિલેશ યાદવ એક પ્રામાણિક અધિકારીને સજા કરી રહ્યા છે.

એ વાત સાચી કે અખિલેશ યાદવ ઉત્તરપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી છે પણ યુ.પી. સરકારના અસલી રાજાઓ બીજા જ છે. અખિલેશ તો તેમના દબાણ હેઠળ જ સરકાર ચલાવે છે. આ અસલી મુખ્યમંત્રીઓને જાણી લેવાની જરૂર છે.

(૧) તેમાં એક છે તેમના પિતા મુલાયમસિંહ યાદવ. રાજ્યના તમામ મહત્ત્વના રાજકીય અને વહીવટી નિર્ણયો મુલાયમસિંહ યાદવ જ લે છે. મુલાયમસિંહ જ રાજ્યના અધિકારીઓ અને મંત્રીઓને ઘેર બોલાવે છે અને જરૂરી હુકમો આપે છે. (૨) બીજા છે મુખ્યમંત્રી અખિલેશ યાદવના કાકા અને કેબિનેટ મિનિસ્ટર શિવપાલસિંહ યાદવ. તેમની પાસે રાજ્યનાં મલાઈદાર ખાતાં છે અને અખિલેશની ગેરહાજરીમાં જનતા દરબાર ભરે છે. (૩) ત્રીજા છે રાજ્યસભાના સભ્ય પ્રો. રામગોપાલ યાદવ. અખિલેશને જ મુખ્યમંત્રી તરીકે પ્રોજેક્ટ કરવામાં તેમનો મુખ્ય ફાળો હતો. મહત્ત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લેતી વખતે તેમને પૂછવામાં આવે છે. (૪) તે પછી આવે છે આઝમ ખાન. આઝમ ખાન મુસ્લિમોનાં પ્રતીક અને કેબિનેટના વરિષ્ઠ મંત્રી છે. તેઓ તીખી જબાન માટે જાણીતા છે અને ઉત્તરપ્રદેશની વિધાનસભામાં અખિલેશ યાદવના વાલી તરીકેનો રોલ અદા કરે છે. (૫) તે પછી આવે છે નરેશ અગ્રવાલ. તેઓ સમાજવાદી પાર્ટી તરફથી ચૂંટાયેલા લોકસભાના સભ્ય છે. તેમના પુત્ર નીતિન અગ્રવાલ ઉત્તરપ્રદેશના મંત્રીમંડળમાં રાજ્યકક્ષાના આરોગ્યમંત્રી છે.

શિક્ષણથી એન્જિનિયર એવા ૩૮ વર્ષના ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી અખિલેશ યાદવ ઉપરોક્ત નેતાઓની કઠપૂતળી જ છે. તેઓ ખુદ યુવાન છે અને એક પ્રામાણિક યુવાન મહિલા અધિકારીને જે રીતે અને ઝડપથી સસ્પેન્ડ કરી દીધા તે કારણે તેમની પ્રતિભા ધ્વસ્ત થઈ ગઈ છે. અખિલેશ યાદવે તેમના પિતાથી પોતાની પ્રતિભાને અલગ રીતે ઉપસાવવાની જરૂર હતી. તેમણે જે રીતે દુર્ગા નાગપાલનું સસ્પેન્શન કરી દીધું તે જોતાં તો લાગે છે કે તેઓ તેમના પિતાના પડછાયા હેઠળ જ કામ કરે છે. તેમની જ પાર્ટીના વિનોદ દુબે નામના એક નેતા કહે છે કે ઉત્તરપ્રદેશ સરકાર એક એવો રથ છે તે અનેક ઘોડાઓથી દોડી રહ્યો છે. ઉત્તરપ્રદેશના વરિષ્ઠ મંત્રીઓનાં ખાતાંઓના અખિલેશ યાદવ ખુદ મુખ્યમંત્રી હોવા છતાં દરમિયાનગીરી કરી શકતા નથી. આઝમખાન અને શિવપાલસિંહ યાદવ તો ખુદ મુખ્યમંત્રી હોય તે રીતે વર્તી રહ્યા છે. તેમાં હવે એક નરેન્દ્ર ભાટીનો ઉમેરો થયો છે. જેમણે એક સભાને સંબોધતા ભાંગરો વાટી નાંખ્યો કે ” મેં ૪૧ મિનિટમાં એસડીએમ દુર્ગા નાગપાલને સસ્પેન્ડ કરાવી દીધી. ઉત્તરપ્રદેશમાં મલ્ટિપલ પાવર સેન્ટર હોઈ બ્યુરોક્રસી પણ મૂંઝાયેલી છે. ઉત્તર પ્રદેશના સિનિયર અધિકારી કહે છે : માયાવતીના શાસન વખતે અમને એટલી તો ખબર હતી કે આદેશ એક જ અને ઉચ્ચ સ્થળેથી આવશે પણ હવે તો અનેક વ્યક્તિઓ તરફથી આવે છે અને એક જ મુદ્દા પર એક બીજાના વિરોધાભાસી ઓર્ડર્સ આવે છે. આ પરિસ્થિતિમાં કામ કરવું કેવી રીતે?

આ બધાનું મૂળ અખિલેશ યાદવની નબળી નેતાગીરી છે. સમાજવાદી પાર્ટીના બાકીના નેતાઓ ખનીજ માફિયાઓ સાથે સંકળાયેલા છે. ઉત્તરપ્રદેશનો કેટલોક ભાગ દિલ્હીને અડીને આવેલો છે. દિલ્હીની આસપાસ અને નોઈડા તથા ગ્રેટર નોઈડા વિસ્તારમાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં બાંધકામ પ્રવૃત્તિ ચાલે છે. આ વિસ્તારમાં રેતીનું માઈનિંગ પણ વ્યાપક પ્રમાણમાં છે. કહેવાય છે કે આ વિસ્તારમાં રેતીનું ખોદકામ કરતી ત્રણ ડઝન જેટલી ગેંગ્સ છે અને એ આખીયે સિન્ડિકેટ પર શક્તિશાળી રાજકારણીનો અંકુશ છે. અહીં આ વિસ્તારમાં ૨૦૦૭માં રેતીના એક ડંપરનો ભાવ રૂપિયા ૯૦૦થી ૧૦૦૦ હતો જે અત્યારે રૂપિયા ૧૬,૦૦૦ થી ૨૦,૦૦૦ થઈ ગયો છે. રેતીનો આ ધંંધો છેલ્લાં ૨૦ વર્ષથી ચાલે છે. યમુના અને હિન્ડોન વિસ્તારમાં ૪૦૦ ટ્રેક્ટરો ૧૦૦ જેટલાં અર્થમૂવિંગ મશીનો તથા ૬૦૦ માણસો રેત ખોદકામની પ્રવૃત્તિ કરી રહ્યા છે. છેલ્લાં બે વર્ષમાં સિંચાઈ અને ખનીજ વિભાગે ૬૦ જેટલા રેત માફિયાઓ સામે પોલીસ ફરિયાદ કરેલી છે. ગૌતમ બુદ્ધનગર જિલ્લામાં યમુનાનો ૬૦ કિલોમીટર જેટલો કિનારો રેત માફિયાઓ માટે સોનાની ખાણ જેવો છે. તેમાં રાયપુર, કંબકશપુર, ગુલવાલી અને સેક્ટર ૧૫૦ એ રેત ખોદકામનાં મહત્ત્વનાં કેન્દ્રો છે. અહીંથી ગેરકાયદે લેવાતી રેતી નોઈડા અને ગ્રેટર નોઈડા વિસ્તારમાં ચાલતાં ૧૬૦ જેટલાં નવાં બાંધકામોને સપ્લાય કરવામાં આવી રહી છે. અહીં માત્ર ૧૫ જ લાઇસન્સવાળા કોન્ટ્રાક્ટરો છે. એ સિવાય બીજા લોકો ક્રિમિનલ સિન્ડિકેટ ચલાવે છે અને એ રેત માફિયાઓને ઉત્તરપ્રદેશની સરકારના કેટલાક તાકાતવર નેતાઓનું સંરક્ષણ છે. આ ક્રિમિનલ સિન્ડિકેટના માફિયાઓ બીજા કોન્ટ્રાક્ટરો પાસેથી ગેરકાયદે ટેક્સ અને લેવી પણ ઉઘરાવે છે. યમુના અને હિન્ડોન ખાતેથી લેવાતી રેતી ઇકો સિસ્ટમને પણ નુકસાન પહોંચાડી રહી છે. રેતી જળને શુદ્ધ બનાવે છે અને શુદ્ધ રાખે છે પણ રેતી હટી જતાં યમુનાનાં જળ ગંદાં અને પ્રદૂષિત થઈ રહ્યાં છે પણ કોઈ એ માફિયાઓને રોકવા તૈયાર નથી. એ ગેરકાયદે પ્રવૃત્તિ રોકવા એક યુવાન મહિલા અધિકારીએ પ્રયાસ કર્યો તો એ અધિકારીને જ સસ્પેન્ડ કરી દેવાયાં.

આવું છે ઉત્તરપ્રદેશના યુવાન મુખ્યમંત્રી અખિલેશ યાદવનું શાસન.
www.devendrapatel.in

‘મારી સામે જોઈ ના રહો હું પણ એક માનવી છું’

કભી – કભી

એસિડ એટેકનો ભોગ બનેલી લક્ષ્મી કહે છેઃ હજુ પણ મને ગાવું ગમે છેસંગીત ગમે છે

મારું નામ લક્ષ્મી છે.

મારી કહાણી વાંચો, પ્લીઝ! હું પણ તમારા જેવી જ છું. તમારા પૈકીની એક છું. હું પણ યુવાન હતી અને રૂપાળી પણ હતી. મને પણ કેટલાંક સ્વપ્નો હતાં. હું જ્યારે દિલ્હીની સ્કૂલમાં સાતમા ધોરણમાં ભણતી હતી ત્યારે કલાકોના કલાકો સુધી ગીતો ગાતી હતી. મારા ગીતો રેકોર્ડ કરી કૌશલ્ય સ્પર્ધામાં ભાગ લેવા મોકલી આપતી હતી.’ઈન્ડિયન આઈડોલ’ તરફથી મને નિમંત્રણ આવે તેની રાહ જોતી હતી.

મારી સામે જોઈ ના રહો હું પણ એક માનવી છું

હું એક ગરીબ પરિવારમાંથી આવું છું. મારા પિતા દક્ષિણ દિલ્હીના એક ઘરમાં રસોઈયા તરીકે કામ કરતા હતા. હું પડોશમાં રહેતી એક છોકરીની સખી બની ગઈ. એ છોકરીનો ભાઈ મને એકાએક- પ્રપોઝ કરવા લાગ્યો હતો. એ વખતે હું માત્ર ૧૫ વર્ષની હતી અને તે ૩૨ વર્ષનો હતો. તા. ૧૮મી એપ્રિલે એણે મને મારા મોબાઈલ પર સંદેશો મોકલ્યોઃ ”મારી સાથે લગ્ન કરી લે. હું તને ચાહું છું.”

મેં એ સંદેશા તરફ ધ્યાન ના આપ્યું. મેં એ સંદેશાની ઉપેક્ષા કરી. બીજા દિવસે એણે મને ફરી સંદેશો મોકલ્યોઃ ”મારે તાત્કાલિક જવાબ જોઈએ છે.”

ફરી એકવાર મેં એ સંદેશા તરફ ધ્યાન ના આપ્યું. એના ત્રણ દિવસ બાદ હું દિવસના સમયે ભરચક વસતીવાળા સેન્ટ્રલ દિલ્હીના એક બસ સ્ટેન્ડ પર બસની રાહ જોતી ઊભી હતી. એ વખતે મારી સખીનો ભાઈ અચાનક મારી તરફ ધસી આવ્યો. તેની સાથે તેના ભાઈની ગર્લફ્રેન્ડ હતી. હું કાંઈ સમજી શકું તે પહેલાં એણે મને પકડી લીધી. મને ધક્કો મારી નીચે પાડી દીધી. એક બોટલમાં રાખેલો એસિડ મારા ચહેરા પર ફેંક્યો. હું ચીસો પાડવા લાગી પણ કોઈ મારી મદદે ના આવ્યું. એથી ઊલટું મને ચીસો પાડતી જોઈ લોકો બીજી દિશામાં ભાગવા લાગ્યા. મને ચહેરા પર સખત બળતરા થવા લાગી હતી. મેં મારા હાથથી બંને આંખો ઢાંકી દીધી. એ કારણે મારી દૃષ્ટિ બચી ગઈ.

એસિડ જલદ હતો. એણે મારી ત્વચાને ઓગાળવા માંડી. મેં મારો ચહેરો ગૂમાવી દીધો. મારા કાન ઓગળવા લાગ્યા. મારા બંને હાથ પણ બળીને કાળા થઈ ગયા.

એ દરમિયાન ત્યાંથી પસાર થઈ રહેલા એક રાજકારણીનો ડ્રાઈવર મારી મદદે આવ્યો. એ મને હોસ્પિટલમાં લઈ ગયો. મને ૧૦ દિવસ સુધી હોસ્પિટલમાં રાખવામાં આવી.

દસ દિવસ પછી હું ઘેર આવી. મેં દર્પણમાં મારો ચહેરો જોયો. હું પણ મારી જાતને ઓળખી શકી નહીં. એસિડે મારા ચહેરાને કદરૂપો કરી નાંખ્યો હતો. ડોક્ટરે મારા ચહેરા પરથી બળી ગયેલી ત્વચાને કાઢી નાંખી હતી. તેની ઉપર પટ્ટીઓ મારી દીધી હતી. અત્યાર સુધીમાં મારા ચહેરા પર ચાર વખત સર્જરી થઈ ચુકી છે. હવે હું પ્લાસ્ટિક સર્જરી માટે જઈ શકું છું. પણ મારી પાસે એ સર્જરી કરવાના પૈસા હશે તો!

હવે મેં શારીરિક પીડા સાથે જીવતાં શીખી લીધું છે. પણ સામાજિક પીડા હું સહન કરી શકતી નથી. લોકો મને જોઈને જે પ્રતિક્રિયા આપે છે તે મારા માટે અસહ્ય અને વધુ પીડાકારક છે. મારાં પોતાનાં સગાઓ અને મારા મિત્રોએ   મારી સામે જોવાનું બંધ કરી દીધું છે. સમાજના આ વિચિત્ર વલણના કારણે પૂરા આઠ વર્ષ હું ઘરમાં જ પૂરાઈ રહી. ક્યારેક બહાર જવાનું મન થાય ત્યારે ચહેરા પર ઘુંઘટ ઢાંકીને જ બહાર જતી, અને તે પણ જ્વલ્લે જ.

મારી પર એસિડ છાંટનારને એક મહિનામાં જ જામીન મળી ગયા. એ પછી તેનાં લગ્ન પણ થઈ ગયાં. માત્ર એક જ મહિનામાં તે સામાન્ય જીવન જીવવા લાગ્યો? પણ મારી જિંદગીનું શું ? આજે તો કોઈ મને મિત્ર બનાવવાનું પણ પસંદ કરતું નથી. ‘મારે પણ એક પ્રેમી હોય અને મારે પણ એક વર હોય’- એવી હું કલ્પના પણ કેવી રીતે કરું ?

મેં નોકરી શોધવા પ્રયત્ન કર્યો પરંતુ મને કોઈ નોકરી રાખવા તૈયાર નથી. એક વ્યક્તિએ તો મને કહ્યું: ”અમારી ઓફિસમાં તને નોકરી આપીશું તો લોકો તને જોઈને જ ગભરાઈ જશે.” બીજા કેટલાકે કહ્યું: ”અમે તમને જાણ કરીશું” પરંતુ આજ સુધી મારી પર કોઈનો ફોન આવ્યો નથી. મેં બ્યૂટીપાર્લરથી માંડીને બેંકોમાં પણ પ્રયાસ કરી જોયો પણ મને કામ આપવા કોઈ તૈયાર નથી. એસિડનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિઓને નોકરી આપવા કોઈ તૈયાર નથી. હું એ બધાને પૂછું છું કે ‘સમાજ જન્મથી જ અંધ બનેલી વ્યક્તિને કે અપંગ વ્યક્તિને સ્વીકારી લે છે તો એસિડનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિઓને કેમ નહીં? સાચું કહું? અમને બળાત્કારનો ભોગ બનેલી પીડિતાઓથી પણ વધુ બદતર ગણવામાં આવે છે કારણ કે, અમારા ચહેરા બળી ગયેલા છે. અમને લાગે છે કે અમે અમારી ઓળખ ગુમાવી દીધી છે.

હા, હજુ હું ગાઉં છું. મને સંગીત ગમે છે. મને પાર્ટીમાં જવું ગમે છે. હું મારા નખને પોલીશ કરું છું. હું મારા વસ્ત્રોની ડિઝાઈન પણ તૈયાર કરું છું અને તે ડિઝાઈન પ્રમાણે સીવું પણ છું. મને પણ તમારા બધાની જેવી જ ઈચ્છાઓ- ઝંખનાઓ છે, પણ લોકો મને જોઈને ડરી જાય છે.

મને જે કાંઈ સહારો મળ્યો છે તે મારા માતા-પિતા, મારા ડોક્ટર, મારા ધારાશાસ્ત્રી અપર્ણા ભટ્ટ અને મારા પિતા સાથે કામ કરતા તેમના સહકાર્યકર્તાઓ તરફથી જ મળ્યો. એ બધાંએજ મારી સર્જરીના પૈસા ભેગા કરી આપ્યા છે. હજુ પણ મને મદદ કરે છે. મારા માટે દુઃખની વાત એ હતી કે મારા પર એસિડ એટેક થયા બાદ મારા પિતા મને બધી જ મદદ કરી રહ્યા હતા. ત્યારે જ મારા ભાઈને ટી.બી. થઈ ગયો. એના થોડા સમય બાદ મારા પિતાનું પણ મૃત્યુ થઈ ગયું. એ વખતે હું ફરી વિચલિત થઈ ગઈ. મારા પિતાના અવસાન બાદ ઘર ચલાવવાની જવાબદારી મારી ઉપર આવી પડી. મારો ભાઈ બીમાર હોવાથી મારી મા એની સતત કાળજી લેવામાં વ્યસ્ત રહેતી.

ખૂબ તાકાત એકઠી કરીને હું કોર્ટમાં ગઈ. મારા વકીલે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી એસિડના વેચાણ પર પ્રતિબંધ મૂકવા માગણી કરી. એ પછી હું એસિડનો ભોગ બનેલી બીજી યુવતીઓના પણ સંપર્કમાં આવી. એમાંથી મોટા ભાગની પીડિતાઓ અંધ બની ચૂકી હતી. કેટલીક સ્ત્રીઓ બહેરી થઈ ચૂકી હતી. અમે બધાં જ ગરીબ પરિવારના ફરજંદ હતાં. મલ્ટિપલ સર્જરી અમને પોસાય તેમ નહોતી. અમને ખબર છે કે તમે અમારા કદરૂપા થઈ ગયેલા ચહેરા જોવા માંગતા નથી પરંતુ સાચી વાત એ છે કે,અમારી પાસે નવો ચહેરો લાવવા પૈસા નથી. મિત્રો! હવે મેં નવા ફ્રેન્ડસ બનાવી દીધાં છે અને તે બધાં જ એસિડ એટેકનો ભોગ બનેલાં છે. મોટાભાગના અંધ છે. તમે અમને ટગર ટગર જોઈ રહો છો અને તમારાં બાળકો અમને જોઈને ભયભીત થઈ ના જાય એટલે તેમને પકડીને અમારાથી દૂર કરી દો છો તે અમે જાણીએ છીએ. એમ કરવાને બદલે તમે તમારી આંખો પર પટ્ટી બાંધીને કેમ જોતા નથી કે, એ પછી બધું કેટલું અંધારું છે ?

તમે એ પણ કેમ જોતા નથી કે આ દુનિયા અંદરથી કેટલી કાળી છે? કારણ કે તમે અમારી પરિસ્થિતિમાંથી કદી પસાર થયા જ નથી. તમે અમને શક્તિ આપી શક્તા ના હોવ તો ના આપો પરંતુ મારો આત્મવિશ્વાસ તોડવાનું કામ તો ના કરો. મેં તો હમણાં જ મારી તાકાત ભેગી કરી હું માંડ માંડ જીવતાં શીખવાનો પ્રયાસ કરી રહી છું.

મેં એક ઓનલાઈન અરજી તૈયાર કરી છે અને મને ખુશી છે કે તેની પર ૨૭૦૦૦ નાગરિકોએ સહી કરી છે.

 દરમિયાન નહીમખાન કે જેણે મારી પર એસિડથી હુમલો કર્યો હતો તેણે હવે ફરી એકવાર જેલમાં જવું પડયું છે. નામદાર કોર્ટે તેને સાત વર્ષની જેલની સજા કરી હતી. હવે બીજા બે વર્ષ પછી તે જેલમાંથી બહાર આવી જશે અને ફરી એકવાર સામાન્ય જીવન જીવવા માંડશે, પણ મારા જીવન પર પડેલા ઘા કદી રૂઝાશે નહીં. મારી કાનૂની લડત ચાલુ જ રહેશે. સુપ્રીમ કોર્ટે એસિડનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિઓને રૂ. ત્રણ લાખનું વળતર આપવા સરકારને આદેશ આપ્યો છે પણ તબીબી ખર્ચનું શું ? અમારામાંથી કેટલાંકની સર્જરીનું ખર્ચ રૂ.૩૦થી ૪૦ લાખ જેટલું આવે તેમ છે. એ જ રીતે અમારી રોજીરોટીનું શું ? અમને નોકરી કોણ આપશે ? પોલીસ ક્યારે અમારા માટે સંવેદનશીલ બનશે ? એસિડ પીડિતો માટે ફાસ્ટટ્રેક કોર્ટસ ક્યારે ?

બંગલાદેશે પણ એસિડ ફેંકનારાઓ સામે કાનૂનનો ગાળીયો મજબૂત બનાવ્યો છે, તો ભારત સરકાર એવું ક્યારે કરશે ? સખત કાનૂન હોત તો અમારામાંથી ઘણાંને બચાવી શકાયાં હોત. મને મદદ જોઈએ છે સરકાર અમને પૂરતું વળતર આપે તેવી અમારી લાગણી છે. અમારામાંથી ઘણીયે વ્યક્તિઓ હજુ અસહ્ય વેદનામાંથી પસાર થઈ રહી છે.

મને પણ સ્વપ્ન છે અને મારે પણ એ સ્વપ્ન સાકાર કરી જીવવું છે.

(As told to Harinder Baveja : Source and courtesy : Hindustan times)

– દેવેન્દ્ર પટેલ

www.devendrapatel.in

Powered by WordPress & Theme by Anders Norén